Deze fles met ‘stopharding’ gebruikte pa Hong bij het afdrukken van zwart-wit foto’s om het ontwikkelproces te stoppen. Daarna volgde het fixeerbad en het spoelen. Hij kocht zelf de poeders ervoor, ik veronderstel bij Daniëls in de Grote Staat in Maastricht. Het afdrukken was erg leuk. Geen theorie maar proefondervindelijk. Doordrukken, tegenhouden, zacht papier, hard papier, proefstrookjes en tellen: eenentwintig, tweeëntwintig etc. Tijdklokken hadden we niet. Een moeilijke opgave voor Octave (man Lokje) die altijd wil weten waarom je iets doet zoals je het doet. Enige antwoord: “omdat het zo werkt”. Ik herinner me nu ook dat we de filmpjes zelf ontwikkelden. Het was altijd spannend of je de film wel goed op de ontwikkelspoel kreeg om hem daarna in het tankje te doen. En dan maar hopen dat je de goede ontwikkeltijd had genomen. Hoop risico’s: film zat niet goed op de spoel: stukken plakten aan elkaar=beeldje beschadigd; te kort ontwikkeld: te lichte foto’s; te lang ontwikkeld: te zwarte foto’s. Nu ik toch bezig ben: het inspoelen van een nieuwe film in de Leica was ook geen makkie. Als de film toch niet pakte op de spoel, kon je eindeloos fotograferen, terwijl er nix gebeurde. Zo heb ik op een of ander bal van Minerva dat gehouden werd in kasteel Oud Wassenaar, de statiefoto’s gemaakt. Bij de veertigste foto met hetzelfde rolletje, kreeg ik een bang vermoeden. En ja hoor: film was niet doorgespoeld. Pijnlijk briefje naar alle gefotografeerden, vaak met hun eerste date.

En dan te bedenken dat pa Hong dit allemaal zelf ontdekt heeft toen hij nog in Ned. Indië woonde. Pff wat zal het warm geweest zijn in de ruimte boven de bakovens van zijn moeder. Onze neef Engtiong liet ons zien waar dat precies was in het voorouderlijk huis in Sepanjang.

Nooit geweten wat erin zat. Later hebben we het blijkbaar toch met de lettertang op de achterkant van de fles gezet.