Dat is interessant wat Klaas Stutje allemaal aankaart in zijn antwoord! Hij vertelt over de sterren op de sporttenues van de voetballers van CHH, waarover ik lang mijn hoofd heb gebroken!
Ook tikt hij aan op de toespraak van pa Hong in 1936 over de spanningen binnen de Peranakan Chinese gemeenschap in Nederland. Die toespraak ga ik snel opzoeken in het archief van het IISG. Zo leren wij toch weer een nieuwe kant van pa Hong kennen. Ben erg benieuwd!
Het boek van Anny Tan staat in mijn boekenkast. Lanny leende het een keer aan mij. Zij vond het zo herkenbaar. Zal het nu toch als prioriteit op mijn leeslijst zetten.
En dan als klap op de vuurpijl: de grootvader van zijn vriendin is Theo Castermans, die zelf figureert in de speech van pa Hong voor de Rotary. Hoe klein is de wereld! De broer van Theo Castermans was huisarts en hij is degene die ons alle vijf op de wereld heeft gezet. Hieronder volgt de hele mail van Klaas Stutje:
Hartelijk dank voor uw email en leuk om te horen dat het artikel in de smaak viel. Ik had uw website al eerder gezien, maar helaas pas nadat ik het artikel bij de redactie had ingeleverd. Het duurt soms tot twee jaar voordat een artikel eindelijk verschijnt, en al die tijd blijf je nieuwe dingen vinden. Het is een mooie website met veel prachtige foto’s! Gek genoeg ben ik ook op een andere manier met uw project verbonden: de grootvader van mijn vriendin was dokter Theo Castermans in Maastricht. Ik heb de website doorgespeeld aan de familie en ik zie nu dat een tante al heeft gereageerd op uw forum. Leuk!
Voor mijn promotie aan de Universiteit van Amsterdam ben ik met name bezig met Indonesische studenten (als in: de groep die in Nederlands Indië met ‘inlands’ werd aangeduid) in Nederland die verenigd waren in de Perhimpoenan Indonesia. Het is mijn doel uit te vinden welke internationale contacten deze studenten met het buitenland onderhielden, met name met andere anti-koloniale activisten. Terwijl Indonesiërs in Leiden, Amsterdam, en Rotterdam studeerden, verbleven die andere activisten in de jaren twintig en begin jaren dertig in steden als Parijs, Berlijn en Londen. Mijn artikel over de CHH, alsook een ander artikel over Islamitische huisbediendes en scheepslieden verenigd in de Perkoempoelan Islam, is eigenlijk een uitstapje naar ‘andere Indonesische groepen in Nederland’ die hun eigen politieke netwerken in het buitenland hadden. Ik heb me daarbij vooral gericht op expliciet politieke netwerken in de jaren twintig. Het was een tijd waarin anti-koloniale nationalistische groepen zich voor het eerst grootschalig gingen organiseren, en waarin ze contacten wisten te leggen met Europese politieke netwerken zoals die van communisten en sociaal-democraten. Om een aantal redenen klappen veel van die netwerken uit elkaar aan het eind van de jaren twintig, waarna veel van deze groepen zich minder met expliciete politiek gaan bezig houden. Dat zie je ook bij de CHH. Zo beschouwd is de jaren dertig, de periode waarin uw vader actief werd, voor mij een ‘nageschiedenis’ die ik niet diepgaand behandeld heb. Maar niet minder interessant!
Naar Bad Saarow heb ik daarom weinig diepgravend onderzoek gedaan. Het was, zoals u ook schrijft op de website, één van de bijeenkomsten van de ‘Federation of Chinese Student’s Unions’, waar Chinezen uit heel Europa bijeen kwamen voor lezingen, sport en spel. Hierbij stond vooral de band met de nieuwe Chinese Republiek centraal. Er waren warme contacten met Chinese diplomaten en politici op wereldreis. Ik weet helaas niet wie de belangwekkende figuur op de foto’s is, maar ik veronderstel dat het een gezagsdrager uit China is, die met zijn aanwezigheid de Republiek China vertegenwoordigde.
Zoals gezegd waren deze studentenconferenties in de eerste plaats culturele en sportieve evenementen, maar we moeten onthouden dat ze wel degelijk een politieke betekenis hadden. CHH-leden waren ook aanwezig geweest op het oprichtingscongres van de Liga tegen Imperialisme in 1927, waar antikoloniale nationalisten, pacifisten, socialisten en vooral communisten bijeen kwamen om een eenheidsfront tegen het Westers imperialisme te smeden. In China werkten op dat moment Chinese communisten en Chinese nationalisten samen tegen Westerse koloniale mogendheden en tegen Japan. Die samenwerking kwam echter op een bloedige manier ten einde rond 1927-1928, waarna nationalisten (onder Chiang Kai-Shek) en communisten (in de Chinese Communistische Partij (CCP)) elkaar begonnen te bestrijden. Vanaf dat moment worden ook de Chinese gemeenschappen in Europa verscheurd. Enkele groepen en individuen gaan achter de CCP staan (in Nederland bijv. de Sarekat Peranakan Tionghoa Indonesia (SPTI)), maar de meeste groepen verklaren zich loyaal aan de nationalistische regering van Chiang Kai-Shek. De CHH is tussen 1927 en 1930 intern behoorlijk verdeeld. Na een moeilijke periode wint uiteindelijk de nationalistische vleugel in November 1930. Voortaan weigerde de CHH samen te werken met de Indonesische Perhimpoenan Indonesia en met de SPTI, en wees ze uitnodigingen voor communistische congressen in het buitenland van de hand. Wel bleef ze corresponderen met nationalistische Chinezen in Europa en werkte ze mee aan de oprichting van een ‘a-politieke’ (=nationalistische) ‘Federation of Chinese Student’s Unions’.
Dit verklaart ook de variatie in sterren op de tenues van de voetballers in 1929. De veelpuntige sterren waren verwijzingen naar het symbool van de nationalistische Guomindang partij en de vlag van de Republiek van China. Ook zie ik vijfpuntige sterren op die tenues staan. Dit zou kunnen betekenen dat die studenten de communistische stroming aanhingen, maar het zou ook kunnen duiden op een gebrekkig knip-en-plak talent. Hoewel er ook zes-puntige sterren lijken te zijn hebben ze in ieder geval niets met de latere Jodenster te maken. Ook moeten we onthouden dat in deze periode de ontwikkelingen in China elkaar in razend tempo opvolgden, en dat politieke loyaliteiten voortdurend verschoven.
Interessant is dat uw vader zelf uitgebreid heeft gesproken over de spanningen binnen de Peranakan Chinese gemeenschap in Nederland tijdens het 25-jarige jubileum van de CHH in 1936. Zijn rede is gepubliceerd in het CHH-tijdschrift Chung Hwa Hui Tsa Chih, jaargang xiv, nr. 1. Hij schrijft oa. over de problematische verhouding met de PI en de SPTI. Het was enkele maanden voor de bijeenkomst in Bad Saarow, en het zou mij niets verbazen als er na die conferentie een verslag zou zijn verschenen in Chung Hwa Hui Tsa Chih. Het tijdschrift is op te vragen in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.
Overigens kan ik mij herinneren dat Leonard Blussé interessante memoires optekende van ene Anny Tan in ‘Retour Amoy. Anny Tan. Een vrouwenleven in Indonesië, Nederland en China’. Het gaat o.a. over de CHH in het midden van de jaren dertig.
Goed, hier laat ik het even bij. Hopelijk heb ik u verder kunnen brengen in uw zoektocht. Ik sta open voor verdere vragen.
Met hartelijke groet,
Klaas
Ps. Binnenkort gaat dit email-adres verdwijnen en ik krijg een nieuw adres bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG). Het exacte adres ken ik alleen nog niet.
Bij de foto in het boek over Anny Tan staat: afscheid van dr. ir. Han Tiauw Tjong en zijn vrouw. Pa Hong wordt niet genoemd, hij zit meteen li naast het centrale echtpaar aan tqfel. Weer iets om uit te zoeken! Wat leuk is dit!
